Lector Lisbeth Verharen (WSD Arnhem en Nijmegen): ‘Het gesprek begint bij de keuze van de bewoner’

Welk project of initiatief van jullie Werkplaats wil je hier in de etalage zetten?

‘De Wijkwaardenkaart, een narratieve gesprekstool die we samen met welzijnsorganisatie Bindkracht10 hebben ontwikkeld. Aan de hand van deze kaart gaan we met bewoners in gesprek over wat zij waardevol vinden in hun wijk of dorp. Momenteel wordt er nogal wat verwacht van wijken en buurten, vandaar dat de behoefte ontstond om iets te ontwikkelen zodat we een beter beeld krijgen van wat bewoners van waarde vinden in hun wijk. De Wijkwaardenkaart is een A3 met tien kleurrijke tegels, waarop tekeningen staan en korte begrippen, waarden. Bijvoorbeeld: wonen zoals ik wil, genieten van de natuur, gezond leven, me veilig voelen en contact hebben met andere mensen. Bewoners mogen drie tegels uitkiezen die zij van waarde vinden voor hun wijk. Vervolgens ga je daarover in gesprek, vraag je de keuze toe te lichten en kun je doorvragen. Daarbij kunnen bewoners aangeven wat er goed gaat, maar ook wat er beter kan. De kracht van de tool zit ‘m erin dat het gesprek begint bij deze keuze van de bewoners. Hun perspectief staat centraal. In de handleiding staat hoe je vervolgens op basis van die individuele gesprekken patronen kunt herkennen, waardoor een collectief verhaal ontstaat over wat bewoners belangrijk vinden, hun wensen en eventuele belemmeringen die zij ervaren. Op basis hiervan maken we een praatplaat  om dat beeld terug te koppelen aan de bewoners. Omdat we eigenaarschap belangrijk vinden, maken we eerst een concept-praatplaat om te checken of inwoners zich erin herkennen. De praatplaat wordt vervolgens gebruikt voor het gesprek tussen bewoners, vrijwilligers en professionals over keuzes en initiatieven in de wijk.

Deze gesprekstool is een variant op de succesvolle gesprekskaarten Waarde van Welzijn, eerder ontwikkeld door welzijnsorganisatie Bindkracht10 en ons lectoraat, gebaseerd op de Capability-benadering. Toen bleek al dat er hele andere gesprekken ontstonden dan wanneer je met een vragenlijst op de proppen komt. Als Bindkracht10 met de Wijkwaardenkaart langs de deuren gaat, doet bijna iedereen mee, vermoedelijk vanwege de aantrekkelijke tegels.’

Succesnummers in de etalage
De Werkplaatsen sociaal domein zijn broedplaatsen van nieuwe oplossingen in het sociaal domein. In een serie artikelen belichten we de komende tijd succesnummers van verschillende werkplaatsen. Dit doen we aan de hand van een vaste set vragen aan de lector die aan de werkplaats verbonden is. Eerder spraken we Lector Maja Ročak van WSD Noord-Brabant Fontys en Lector Wim Dekker van WSD Gelderse Vallei.

Waarom is dit project maatschappelijk gezien belangrijk?

‘Deze tool is een goede vorm om sociale verbindingen in wijken te versterken. Een-op-een, door mensen met vergelijkbare interesses met elkaar in contact te brengen, maar ook collectief, bijvoorbeeld als het gaat om last hebben van verkeersoverlast. Het is ook bij uitstek een manier om bewoners en partijen als gemeente, sociale professionals en gezondheidsprofessionals met elkaar in gesprek te laten gaan. Niet voor niets gebruikt in Nijmegen de opbouwwerker de Wijkwaardenkaart als tool.

Naast het versterken van sociale verbindingen helpt de tool ook om in beeld te krijgen wat precies de structurele problemen in wijken en buurten zijn, omdat je ook doorvraagt naar belemmeringen; wat staat de leefbaarheid mogelijk in de weg? Wat is er nodig?’ 

Wat is nodig om te zorgen dat dit project doorwerking krijgt in de praktijk?

‘Die doorwerking is al gaande. Ook buiten onze regio is er interesse in de tool; de wijkraad van Venlo is ermee aan de slag gegaan, en in Eindhoven willen ze de tool gebruiken bij het renoveren van wijken. De tool is juist zo ontwikkeld dat je er in de praktijk veel mee kunt. Ook in onderzoek gebruiken we de tool, bijvoorbeeld in een project over gemeenschapsontwikkeling. Deze parel van onze werkplaats heeft veel potentie, als je tenminste weet dat de tool er is. Vandaar dat ik ‘m heb geselecteerd.’ 

Wil je tot slot nog iets kwijt?

‘Vanwege het zorginfarct in Nederland wordt er veel verwacht van wijken. Ik vind het belangrijk om hier het welzijnsperspectief in mee te nemen en niet alleen het zorgperspectief. Ook dan is de Wijkwaardenkaart heel bruikbaar om bewoners een stem te geven.’

Tekst: Wilfred Hermans