Hoe de Veranderwerkplaats neurodiverse jongeren in hun kracht zet

Hoe is de Veranderwerkplaats ontstaan?

De Veranderwerkplaats is een initiatief van lectoraat Mind the Gap, naar een voorbeeld uit Noorwegen. Het doel is om ervaringen die jongeren hebben met de voorzieningen van de verzorgingsstaat op te halen en te verspreiden. Het liefst met zo min mogelijk tussenkomst van onderzoekers, om met verhalen uit het hart de harten van allerlei professionals te raken. Kwetsbaarheid kan heel krachtig zijn, maar vraagt ook om een ondersteunende community. “Ik werk al een behoorlijke tijd met jongeren in Den Bosch. Die community hebben we verbonden aan de Veranderwerkplaats. Eén van de eerste inzichten die we opdeden was dat jongeren zich niet alleen met hun ervaringskennis voor een maatschappelijk doel willen inzetten, maar ook hun individuele talenten nuttig willen maken”, vertelt Jaap.

De kracht van neurodivergentie

“Bij neurodivergente mensen werkt het brein soms net even anders dan dat van een gemiddeld persoon. Sommigen zien dat als minpunt, maar ik zie het juist als een superkracht. Mensen met AD(H)D zijn bijvoorbeeld vaak heel creatief en meestal bovengemiddeld empathisch. Toch vallen deze jongeren door hun andere denken vaak buiten het reguliere systeem, waardoor zij moeilijk aan het werk komen. En als ze dan al aan het werk komen, dan staan ze ondanks hun hoge intelligentie bijvoorbeeld ergens te schoffelen. Daarnaast worden ze in de zorg ook vaak betutteld: ze krijgen weinig zelfstandigheid”, geeft Jaap aan.

Werkwijze

Dat gedachtegoed verspreid de Veranderwerkplaats onder andere door middel van evenementen, vertelt Jaap: “We organiseerden laatst bijvoorbeeld een kick-off voor bedrijven, waarbij zij naar jongeren konden luisteren en op die manier samen na konden denken over hoe zij de kwaliteiten van neurodivergente jongeren konden inzetten. Daardoor is bijvoorbeeld iemand aan de slag gegaan bij de gemeente 's-Hertogenbosch. Een ander voorbeeld is #blikopvooruit-podium, waarbij zowel neurodivergente jongeren als professionals welkom waren. Jongeren en experts deelden hun mooie en kwetsbare verhalen, waardoor er onderling veel herkenning was. Er hing een hele fijne, open sfeer! Met de Veranderwerkplaats zorgen we dat iedereen gezien wordt en de kans krijgt om het verschil te maken. Dat is tenslotte één van onze levensbehoeften. Daarnaast hopen we natuurlijk ervaringen te verbinden aan onderzoek, zo zijn we ook gestart met het bouwen van een databank met ervaringsverhalen dat geraadpleegd kan worden door zorgverleners. De databank dient als kennisbasis voor alle acties waarbij hulpverleners en organisaties bewuster willen worden van actiepunten in het verbeteren van de zorg.” 

Veel weerstand

Toch ziet Jaap dat er nog een hoop drempels zijn onderweg naar een wereld waarin ervaringskennis evenveel waard is als andere vormen van kennis. “In de zorg zien professionals zichzelf vaak toch nog als degenen die ervoor geleerd hebben. En ervaringskennis wordt ook nog weleens als bedreiging ervaren, omdat het vaak kritiek op de huidige manier van werken bevat.”

De oproep van Jaap is dan ook om zorgprofessionals al vanaf het begin de waarde van ervaringskennis mee te geven: “Cliëntfeedback is de beste manier om je dienstverlening te verbeteren. Op de opleidingen moet al geleerd worden dat je geen ‘zielige mensen’ gaat helpen. Naar mijn mening is de beste zorgprofessional zelf ook een beetje gek. Je kan dan een gelijkwaardige relatie aangaan met een cliënt. Zie jij de persoon tegenover je als mens of zie je hem of haar alleen als cliënt met een lijst diagnoses?” Ook is Jaap van mening dat de zorg op een veel menselijkere manier georganiseerd moet worden: “Dat is leuker, gelijkwaardiger, effectiever én geeft meer voldoening”, geeft hij aan. 

De Veranderwerkplaats is onderdeel van de Werkplaats Sociaal Domein Noord-Brabant Avans.