foto van twee vrouwen die naar elkaar lachen

Community development ontrafeld, wat zijn de verborgen machtsposities?

Dinsdag 3 december 2024 was de aftrap van onze Community of Practice over community development van het lectoraat Versterken van Sociale Kwaliteit. Deze CoP is ontstaan vanuit het onderzoek ‘De kracht van samen’ en een activiteit van het leeratelier ‘Betekenisvol contact in de wijk’.

De eerste bijeenkomst stond in het teken van kennismaking met elkaar en met het concept community development, want we merken dat dit een hot thema is op het moment maar ook nogal eens tot spraakverwarring leidt. Er worden verschillende interpretaties en begrippen gebruikt.   

Om wat meer helderheid te krijgen over wat community development nu eigenlijk wel en niet is hebben we Professor dr. Femke Kaulingsfreks uitgenodigd om een theoretische verkenning te geven van het begrip aan de hand van de recent verschenen publicatie ‘Gemene delers’ van het project Crafting Resilience. Femke nam ons het eerste halfuur mee in de theorie over community development en aanverwante begrippen. Hieruit werd duidelijk hoe gelaagd dit begrip is en dat er verschillende concepten. De onderstaande vraag kwam als een rode draad terug in het verhaal:

Wat is nodig om gelijkwaardig met elkaar op te trekken wanneer partners ongelijk zijn en situaties ongelijkheid produceren? 

Zoals uiteengezet werd tijdens de presentatie wordt de ‘sense of belonging’ als een belangrijke versterkende factor gezien. Het opbouwen van vertrouwensrelaties is hierbij belangrijk, maar ook het bespreken van zeggenschap en (verborgen)macht. Maken we dit bespreekbaar en maken we hier samen afspraken over? Welke belangen spelen er en wie kan wat bijdragen? Het vraagt een serieus appel op samenwerking en betrokkenheid, en vereist veel afstemming. Een cyclisch proces waar leiderschap gedeeld wordt en met elkaar afgestemd wordt.

Ook een eyeopener was tijdens deze uiteenzetting is de vraag; wie zien we niet? Wie zit er nog niet aan tafel? En welk bereik heeft eenieder? Zonder de input van deze burgers, is de gemeenschap niet volledig in beeld en niet volledig vertegenwoordigd. 

Als je het hebt over macht dan dienen de institutionele partners bereid te zijn om de macht en beslissingsbevoegdheid te delen met de gemeenschappen om effectief community based te werken. Er dient aandacht te zijn voor zichtbare, verborgen en onzichtbare macht in de relatie.

Na de uitleg over deze theoretische concepten zijn de deelnemers -waaronder opbouwwerkers, medewerkers van de woningbouwcorporatie, wijkdocenten, en onderzoekers- met elkaar in gesprek gegaan over hun eigen praktijk. Wat resoneert uit het verhaal van Femke? Welke vraagstukken houden je bezig? Om vervolgens tot de slotvraag te komen; waar zou je verder mee willen? Wat duidelijk naar voren kwam is dat vertrouwen belangrijk is, maar ook met de bewoners de wijk in te gaan. Hierin zijn transparantie en gedeeld leiderschap cruciaal. Gezamenlijke taal wordt daarin als belangrijk beschouwt om zo de aansluiting te vinden en gelijkheid te bewerkstelligen. Dit betekent ook met inwoners het gesprek aangaan over welke zeggenschap willen en kunnen hebben en publieke organisaties en de overheid aanspreken op hun verantwoordelijkheden om de leefomstandigheden van gemeenschappen te verbeteren en daartoe de benodigde middelen aan te dragen.

Voor meer informatie over deze Community of Practice: nathalie.janssen@han.nl,of de activiteiten van het leeratelier Betekenisvol contact in de wijk: michelle.vandertier@han.nl