cartoon ervaringsdeskundigheid

Deelsessie Ervaringsdeskundigheid - De werkzame principes van ervaringsdeskundigheid

Drie ervaringsdeskundigen, drie verhalen. Aan de hand van deze verhalen gaan de deelnemers van de deelsessie Ervaringsdeskundigheid tijdens de Landelijke Werkplaats van de Werkplaatsen Sociaal Domein met elkaar in gesprek. Wat leren we van deze ervaringsdeskundigen? Wat zijn de elementen die ervoor zorgen dat de inzet van ervaringsdeskundigheid bij de aanpak van bestaansonzekerheid werkt? 

Patricia, Ans en Marc vertellen tijdens de deelsessie hoe zij ervaringsdeskundige zijn geworden en op welke manier zij hun ervaringsdeskundigheid nu inzetten. Patricia heeft in haar jeugd te maken gehad met jeugdzorg en als volwassene met de ggz. Ze vertelt hoe zij een cliënt hielp met haar ervaring. ‘Ik ben met haar gaan praten, omdat zij het, net als ik vroeger, moeilijk vond om hulpverleners te vertrouwen. Ik ben geen hulpverlener en we hebben dezelfde leeftijd. Ik deelde mijn ervaring en kon haar ervan overtuigen dat haar mentor haar wilde helpen.’

Toen Ans in armoede leefde liep zij tegen verschillende dingen aan. Bijvoorbeeld dat ze de regels en wetten niet goed snapte.

Ans zet zich in voor de LFB, een landelijke vereniging voor en door mensen met een beperking. Toen Ans in armoede leefde liep zij tegen verschillende dingen aan. Bijvoorbeeld dat ze de regels en wetten niet goed snapte. Dat er over haar werd gepraat in plaats van met haar. Of dat zij in gedwongen onder curatele stond, ze kon hierdoor niets zelf bepalen. Haar ervaringskennis deelt ze onder andere door voorlichtingen te geven bij bijvoorbeeld woningbouwcorporaties. Ook heeft ze een bijdrage geleverd bij het scholen van bewindvoerders, zodat zij mensen met een verstandelijke beperking beter kunnen helpen en ze heeft samen met een docent van de Hogeschool Utrecht een training aan onderzoekers verzorgd over hoe je lvb herkent.

Rekening houden met de beleving

Marc was in het verleden een succesvolle ondernemer, totdat er problemen en schulden ontstonden. ‘Mijn eigenwaarde en zelfvertrouwen namen af, het lukte mij niet de dingen te doen die van mij gevraagd werden. Ik zocht hulp, dacht dat er een goed vangnet was, maar dit bleek niet zo te zijn. Ik wilde voorkomen dat mensen in dezelfde situatie terechtkomen, daarom ben ik vrijwilligerswerk gaan doen als budgetcoach en werd daarna schuldhulpverlener in de schuldsanering.’ Jarenlang kwam Marc bij mensen met schulden thuis. Op een gegeven moment liep hij er tegenaan dat zijn manier van werken veel verschilde met die van professionals die een opleiding hadden gedaan. ‘We leerden veel van elkaar, maar soms schuurde het ook. Toen kwam ik erachter dat er zoiets als ervaringsdeskundigheid bestaat.’ Marc zet zijn ervaringskennis nu in bij Movisie, waar hij onder andere werkt aan projecten rond bestaansonzekerheid. ‘Ik kijk of er wel voldoende rekening wordt gehouden met de beleving van de inwoner en hoe we ervaringsdeskundigheid binnen projecten kunnen inzetten.’ Marc werkt ook bij stichting Moedige Dialoog, waar hij zich bezighoudt met de vraag welke rol schuldeisers kunnen spelen bij stress van inwoners.

Vroegsignalering

De deelnemers van deze deelsessie bespreken in groepjes wat de werkzame principes van de drie voorbeelden van ervaringsdeskundigheid zijn. Maar ook wat we vooral niet moeten doen en hoe we de inzet van ervaringsdeskundigheid kunnen versterken. Een succesfactor die wordt genoemd is vroegsignalering. Mensen waarbij bijvoorbeeld beslag is gelegd op hun inkomen staan erg onder druk door hoe er om wordt gegaan met die beslaglegging. Zij moeten een deel van hun inkomen inleveren, maar ondertussen staan er ook andere schuldeisers op de stoep. ‘Omdat ik die druk herken, ben ik in gesprek gegaan met een deurwaarder’, vertelt één van de deelnemers. ‘We hebben een plan gemaakt hoe je de stress bij de inwoner kunt voorkomen en hoe je als deurwaarder extra kosten kunt voorkomen. We hebben contact met een lector ethiek en hebben het plan aangeboden aan een Tweede Kamerlid die heeft beloofd het verder te brengen.’

Bewustwording

Een ander werkzaam principe dat wordt genoemd is bewustwording. Een deelnemer licht toe: ‘Dat je weet wat pijn doet. En het besef dat de inwoner niet altijd de oorzaak van het probleem is, maar dat problematiek ook ontstaat door het systeem. Dit biedt ook een andere invalshoek voor professionals.’ Ook ruimte geven aan emoties wordt als waardevol gezien. ‘Het tonen van emoties wordt soms geassocieerd met onbetrouwbaarheid’, zegt een deelnemer. ‘Maar het kan juist ook krachtig zijn. Emoties zijn belangrijke signalen.’ 

Waardering

Van belang is dat ervaringsdeskundigen en professionals samen in gesprek gaan. ‘Je werkt aan hetzelfde doel, hoe kun je dit samen bereiken’, zegt Patricia. ‘Ga gelijkwaardig met elkaar aan de slag en heb waardering voor elkaar. De een is niet beter dan de ander. Je bundelt samen de kennis om tot een resultaat te komen. Heb waardering voor elkaars inzichten en deskundigheid en leer hiervan.’ Ter sprake komt ook de waardering voor ervaringsdeskundigen in de vorm van een beloning. Vraag ervaringsdeskundigen hoe zij zelf beloond willen worden. Kijk met een professionele blik naar de samenwerking met ervaringsdeskundigen.   

Kijk de sessie terug